Moskova

Moskova

22 Nisan 2018 Pazar

'Usta ve Margarita'ya 'orjinal' çeviri




Yıllarca Rus klasiklerini genelde İngilizce ya da Fransızca çevirileri ile okumak zorunda kalan Türkiye'deki okurlar, bir dev esere daha Rusça orijinalinden yapılan çeviri ile kavuştu. Üstelik bu kez, edebiyat otoritelerinin "tüm zamanların en iyi on romanı" arasında kabul ettikleri Mihail Bulgakov'un "Usta ve Margarita"sı dilimize Rusçadan yeni bir çeviri ile kazandırıldı. Bu zorlu romanı, Kompas-Pusula dergisine, TürkRus.Com'a da yazıları ve çevirileri ile katkıda bulunan Mustafa Kemal Yılmaz, bir kez daha çevirdi. 

İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılan kitap satışa sunuldu. Bu büyük eserin yayını vesilesiyle Mustafa Kemal Yılmaz sorularımızı yanıtladı:

- Bu önemli romanı çevirme fikri nereden nasıl çıktı?

YILMAZ: On dokuzuncu yüzyılda yazılmış en büyük Rus romanı hangisi, diye sorsanız, alacağınız cevap sayısı az olmaz. Kimisi "Anna Karenina" diyecektir, kimisi "Savaş ve Barış", kimi okur da tercihini "Suç ve Ceza"dan ya da "Karamazov Kardeşler"den yana kullanacaktır. Hatta "Ölü Canlar" ve hatta "Yevgeni Onegin" diyenler de çıkacaktır. Ama soruyu yirminci yüzyılda yazılmış en büyük Rus romanı hangisi, şeklinde değiştirirseniz ezici bir çoğunluk "Usta ve Margarita" diyecektir. Boşuna değil bu. Hakikaten "Usta ve Margarita" benim de Rusya'ya geldikten sonra Rusça okuduğum ilk kitaptı. İlk satırından son satırına büyük bir edebiyat yapıtı karşımızdaki. Modern Rusya tarihine, kültürüne ve Sovyet geçmişine ilgi duyan bütün çevirmenler de bu yapıtı kendi diline çevirmeyi ister. Olağanüstü keyifli ve son derece heyecanlı bir iş. 

- Daha önce hangi kitapları Rusçadan çevirmiştiniz?

YILMAZ: Hacı Murat (Tolstoy), İlk Aşk (Turgenyev), Leninname (Arkadi Averçenko), Köpek Kalbi (Bulgakov) ve 3 Zuckerbrin için aşk (Viktor Pelevin).

- Dünya edebiyatının şaheserleri arasında sayılan "Usta ve Margarita"yı çevirirken nerelerde zorlandınız?

YILMAZ: En büyük zorluk kitabın hacmi oldu. Çevirmek iki yılımı aldı. Bir de şu var tabii: Usta ve Margarita'da olayların büyük bir bölümü Moskova'da geçiyor. Moskova'da yaşadığım dönemde adı geçen yerlerin bir kısmını görme şansım olmuştu. Ama şimdi Türkiye'de yaşıyorum, çeviriyi de Türkiye'de yaptım. Moskova'da olup bu yerleri bir kere de çevirmen gözüyle gezmek isterdim doğrusu.

- Yeni çeviri projeleri var mı?

YILMAZ: Bizde kıymeti az bilinen yazarlardan Leonid Andreyev'in bir yapıtı üzerinde çalışıyorum şu sıralar. Bir de Rusya'dan ayrıldıktan sonra bir süre İstanbul'da yaşayan Arkadi Averçenko'nun İstanbul'a dair mizahi izlenimlerini bir araya getirdiği bir kitabını çevirmiştim. Şimdilerde o yayına hazırlanıyor.

- Biraz da kendinizden ve ailenizden bahseder misiniz?

YILMAZ: 1980'de Mersin-Mut'da doğdum. 2007'de Gazi Üniversitesi Bilgisayar Eğitimi bölümünü bitirdim. 2008-2010 arası Moskova Devlet Pedagoji Üniversitesi Rus edebiyatı kürsüsünde yüksek lisans eğitimi aldım. 2015'te de aynı kürsünün doktora programından mezun oldum. 2016'dan bu  yana Mut'ta yaşıyorum.9 yıl Moskova'da yaşadım. Yüksek lisans ve doktora eğitimimi bu kentte aldım. Burada evlendim. Kızım burada doğdu. Uçak krizinden sonra pek çok aile gibi biz de ayrılmak zorunda kaldık. Belki bir gün tekrar döneriz, kimbilir.

- Kitabı okuyacak okurlara neler tavsiye edersiniz?

YILMAZ: Özellikle Moskova'da yaşayan TürkRus.Com okurlarına kitabı bir nevi Moskova rehberi niyetine okuyabileceklerini hatırlatmak isterim. Sadovaya üzerindeki 302 numaralı bina, Griboyedov evi, Woland'ın Moskova'ya son kez baktığı taş bina ve diğerleri gerçekten de bugün Moskova'da görülebilecek, ziyaret edilebilecek hakiki mekanlar. Ayrıca Patriarşiye Prudı, Vorobyovıye Gorı, İvan'ın önündeki nehirde yüzdüğü Hram Hrista Spasitelya adeta kitap elde gezilebilecek yerlerden. Moskova'da yaşayan edebiyatseverlere bu fırsatı değerlendirmelerini tavsiye ederim.

Yayınevinin kitaba ve yazarına dair tanıtım yazısı:

Usta ve Margarita

1930'lu yıllarda Moskova'da sıcak bir bahar günü... Günbatımına yakın saatlerde Şeytan, iyi giyimli ve yabancı  görünümlü bir beyefendi kılığında şehre iner ve kendini kara büyü uzmanı Profesör Woland olarak tanıtır. Onun garip maiyetiyle birlikte gelişini, Sovyet başkentini kasıp kavuran bir dizi esrarengiz ve tekinsiz olay izler. Bulgakov 20. yüzyıl Rus edebiyatında çığır açan romanında, biri 1930'ların Moskova'sında, diğeri eski Kudüs'te geçen iki ayrı hikâye arasında baş döndürücü zikzaklar çizerek sürdürür anlatısını. Stalin rejiminin en karanlık günlerinde yazılan Usta ve Margarita, Sovyet yaşam tarzına yönelik keskin bir hiciv, dinsel bir alegori, komik bir fantezi olduğu kadar, dokunaklı bir aşk öyküsüdür de aynı zamanda.
Bulgakov'un yaşamının son günlerine dek üzerinde çalıştığı roman, uzun süre yasaklanmış, yazarın ölümünden yıllar sonra, üstelik sansürlenmiş haliyle 1966'da yayımlanabilmiştir ancak.

MİHAİL AFANASYEVİÇ BULGAKOV (1891-1940):

Mizah yeteneği ve keskin yergileriyle tanınan Rus yazar Kiev'de dünyaya geldi. Kiev Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden 1916'da mezun oldu. Çeşitli öykülerinden sonra 1924'te Gogolvari bir bürokrasi yergisi olan Şeytanname adlı yapıtı yayımlandı. 1925'te kaleme aldığı siyasi bir hiciv niteliğindeki Köpek Kalbi adlı öyküsü ise aynı şansı bulamadı. İç Savaş sırasında bir grup Beyaz Ordu subayının  başından geçenleri anlatan ve 1925'te tefrika olarak yayımlanan Beyaz Muhafız adlı romanı, resmi çevrelerden büyük tepki gördü. Bulgakov bu romanını Turbin Günleri adıyla oyunlaştırdı. 1926'da sahnelenen oyun çok geçmeden  yasaklandı. Ancak Stalin'in bu oyuna olan sevgisi hem eserin yeniden sahnelenmesini hem de Bulgakov'un SSCB'de hayata tutunmasını sağladı. Buna rağmen Sovyet yaşam tarzına yönelik sert eleştirilerinin yetkililerin kabul  edemeyeceği bir noktaya varmasıyla, 1930'a doğru yapıtlarının yayımlanması fiilen yasaklandı. Ölümüne dek edebiyat çevrelerince dışlanmasına karşın, başyapıt niteliğinde ürünler verdi. Moskova Sanat Tiyatrosu'nun perdearkasını acımasızca yeren Bir Ölünün Notları: Teatral Bir Roman (1965) ile Usta ve Margarita (1966-67) bu  başyapıtlar arasındadır.

Kitap İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basıldı. Şu anda satışta.

(TürkRus.Com)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder